Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tử vong trên toàn thế giới. Nguyên nhân chính bao gồm hút thuốc lá, ô nhiễm môi trường và tiếp xúc lâu dài với khói bụi, hóa chất. Mặc dù COPD chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc điều trị kịp thời giúp giảm triệu chứng, ngăn ngừa đợt cấp và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh, đồng thời hạn chế tiến triển mạn tính của bệnh. Cùng Sakae Pharma tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Chronic Obstructive Pulmonary Disease – COPD) là một bệnh lý hô hấp tiến triển, đặc trưng bởi tình trạng luồng khí thở ra bị hạn chế kéo dài do tổn thương phổi và viêm mạn tính ở đường thở. Người mắc COPD thường xuất hiện các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, khạc đờm, mệt mỏi và giảm khả năng vận động hằng ngày.

COPD chủ yếu gồm hai thể bệnh quan trọng:

• Viêm phế quản mạn tính: Niêm mạc đường thở bị viêm kéo dài và tăng tiết nhầy, khiến ống thở hẹp lại và khó thông khí.
• Khí phế thủng: Thành phế nang bị phá hủy, giảm diện tích trao đổi oxy – CO₂, gây khó thở và giảm dung tích phổi.

Mặc dù COPD không thể chữa khỏi hoàn toàn, người bệnh vẫn có thể kiểm soát tốt triệu chứng, giảm tiến triển bệnh và nâng cao chất lượng sống nếu được chẩn đoán sớm, điều trị đúng phác đồ và loại bỏ các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, ô nhiễm không khí hay tiếp xúc hóa chất.

>>> Xem thêm: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có nguy hiểm không?

Tại sao lại bị COPD?

COPD hình thành chủ yếu do những yếu tố gây tổn thương phổi kéo dài. Trong đó, hút thuốc lá vẫn là nguyên nhân hàng đầu, nhưng không phải là duy nhất. Dưới đây là các yếu tố nguy cơ phổ biến:

1. Hút thuốc lá

Có đến 80 – 90% trường hợp COPD liên quan trực tiếp đến khói thuốc, bao gồm hút chủ động và thụ động. Các chất độc trong khói thuốc phá hủy mô phổi, gây viêm mạn tính và tăng tiết nhầy, khiến đường thở ngày càng hẹp và khó lưu thông.

2. Ô nhiễm không khí

Người sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói xe, hóa chất công nghiệp hoặc sử dụng bếp củi, than tổ ong trong thời gian dài có nguy cơ mắc COPD cao hơn. Tác động này đặc biệt rõ rệt ở người lớn tuổi và những người đã có bệnh hô hấp nền.

3. Tiếp xúc hóa chất và bụi nghề nghiệp

Những người lao động trong môi trường có nhiều bụi, khí độc như khai thác than, dệt may, xây dựng, sản xuất hóa chất… rất dễ hít phải các tác nhân gây kích ứng phổi. Tiếp xúc kéo dài khiến đường thở bị tổn thương và làm tăng nguy cơ tiến triển COPD.

4. Nhiễm trùng hô hấp tái phát từ nhỏ

Trẻ từng mắc các bệnh hô hấp nặng hoặc tái phát nhiều lần như viêm phổi, viêm phế quản có thể bị tổn thương cấu trúc phổi. Khi trưởng thành, họ dễ mắc COPD hơn so với người bình thường.

5. Yếu tố di truyền

Một số trường hợp COPD xảy ra do thiếu hụt alpha-1 antitrypsin, loại protein có vai trò bảo vệ mô phổi trước tổn thương. Dù không hút thuốc, những người mang yếu tố di truyền này vẫn có thể phát triển COPD sớm.

Các triệu chứng thường gặp của COPD

COPD thường tiến triển âm thầm trong nhiều năm, khiến người bệnh khó nhận ra các dấu hiệu ban đầu. Phần lớn chỉ phát hiện khi chức năng phổi đã suy giảm đáng kể. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

1. Ho mạn tính

Ho kéo dài nhiều tháng, thường nặng hơn vào buổi sáng. Đây là dấu hiệu sớm nhưng lại dễ bị nhầm lẫn với cảm lạnh hoặc viêm phế quản thông thường, khiến người bệnh bỏ qua trong thời gian dài.

2. Khạc đờm kéo dài

Người mắc COPD thường xuyên có đờm đặc, màu trắng hoặc vàng nhạt. Lượng đờm xuất hiện gần như hằng ngày, gây khó chịu và cản trở lưu thông khí.

3. Khó thở tăng dần

Ban đầu, khó thở chỉ xuất hiện khi gắng sức như leo cầu thang, mang vật nặng. Về sau, người bệnh có thể khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi, làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống.

4. Thở khò khè, tức ngực

Khi đường thở bị hẹp, không khí ra vào khó khăn gây ra tiếng khò khè và cảm giác tức ngực. Triệu chứng này thường rõ rệt hơn khi thời tiết thay đổi hoặc khi tiếp xúc với khói, bụi.

5. Mệt mỏi, giảm sức bền

Do lượng oxy cung cấp cho cơ thể giảm, người bệnh dễ cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng và khó duy trì các hoạt động thể lực.

6. Đợt cấp COPD – dấu hiệu nguy hiểm

Đợt cấp là tình trạng bệnh đột ngột nặng lên: khó thở dữ dội, thở nhanh, tím tái hoặc không thở được. Đây là tình huống cấp cứu cần được xử trí ngay, vì đợt cấp lặp lại có thể làm suy giảm nhanh chức năng phổi và tăng nguy cơ tử vong.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Cho đến nay chưa có bất kỳ phương pháp nào có thể điều trị khỏi hoàn toàn COPD. Tuy nhiên, nếu tuân thủ nghiêm ngặt chỉ dẫn của bác sĩ, bệnh nhân có thể được kiểm soát tình trạng bệnh, giảm triệu chứng, ngăn ngừa đợt cấp và cải thiện chất lượng cuộc sống.

1. Thuốc giãn phế quản

Đây là nhóm thuốc quan trọng nhất trong điều trị COPD vì giúp mở rộng đường thở và cải thiện luồng khí. Hai nhóm chính bao gồm:

• LABA (thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài): giúp duy trì đường thở thông thoáng trong nhiều giờ.
• LAMA (thuốc kháng cholinergic tác dụng kéo dài): giảm co thắt đường thở và giảm tiết nhầy. Kết hợp LABA và LAMA thường đem lại hiệu quả cao hơn trong việc giảm khó thở.

2. Corticoid dạng hít (ICS)

ICS giúp giảm viêm đường thở và được chỉ định cho những bệnh nhân có triệu chứng nặng hoặc thường xuyên gặp đợt cấp. Khi kết hợp với LABA hoặc LABA + LAMA, hiệu quả kiểm soát bệnh sẽ tốt hơn.

3. Điều trị đợt cấp COPD

Đợt cấp là giai đoạn bệnh trở nặng đột ngột, cần xử lý nhanh. Điều trị bao gồm:

• Thuốc giãn phế quản liều cao
• Corticoid đường uống hoặc tiêm
• Kháng sinh trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng
• Liệu pháp oxy hỗ trợ nếu bệnh nhân khó thở nhiều hoặc thiếu oxy máu.

Việc điều trị sớm giúp hạn chế nguy cơ tổn thương phổi và tử vong.

4. Liệu pháp oxy dài hạn

Áp dụng cho bệnh nhân bị thiếu oxy mạn tính. Oxy liệu pháp đúng chỉ định giúp tăng khả năng vận động, giảm mệt mỏi và cải thiện chất lượng sống tổng thể.

5. Phục hồi chức năng phổi và kỹ thuật thở

Các bài tập hô hấp giúp cải thiện thông khí và làm giảm khó thở:

• Thở mím môi (Pursed-lip breathing) giúp duy trì áp lực trong đường thở.
• Thở cơ hoành tăng hiệu quả trao đổi khí.
• Thiết bị hỗ trợ như AirPhysio giúp rung động đường thở, làm lỏng đờm và hỗ trợ thông khí phổi, đặc biệt hữu ích cho người bệnh có đờm nhiều.

Thiết bị hỗ trợ hô hấp AirPhysio

Tính năng nổi bật

• Làm sạch đường thở: loại bỏ đờm, chất nhầy, giảm tắc nghẽn đường thở
• Góp phần hỗ trợ tăng dung tích phổi tự nhiên, cải thiện chức năng hô hấp, giúp bạn thở dễ dàng hơn.
• Hỗ trợ quá trình phục hồi sau phẫu thuật như: phẫu thuật tim, phẫu thuật ổ bụng…việc sử dụng Airphysio giúp kích thích việc đào thải chất bài tiết, ngăn ngừa xẹp phổi và tăng thể tích phổi của bệnh nhân.
• Kiểm soát bệnh hen suyễn hiệu quả, giảm ngủ ngáy và mắc chứng ngừng thở khi ngủ

XEM CHI TIẾT

6. Tiêm phòng cúm và phế cầu

Vaccine cúm và phế cầu giúp giảm nguy cơ viêm phổi, hạn chế các đợt cấp nguy hiểm và bảo vệ người bệnh trong mùa dịch.

Ngăn ngừa và quản lý COPD như thế nào?

Ngoài việc sử dụng thuốc và liệu pháp điều trị, người bệnh COPD cần tuân thủ các biện pháp ngăn ngừa và quản lý COPD để hạn chế tiến triển của bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống. Các lưu ý quan trọng bao gồm:

1. Ngừng hút thuốc lá

Bỏ thuốc là biện pháp quan trọng nhất giúp làm chậm tiến triển COPD, giảm viêm đường thở và nguy cơ đợt cấp. Ngay cả hút thuốc thụ động cũng có thể làm bệnh nặng hơn.

2. Tránh khói bụi và hóa chất

Người bệnh nên đeo khẩu trang khi ra đường, sử dụng máy lọc không khí trong nhà và hạn chế tiếp xúc với bếp than, bếp củi hoặc môi trường nhiều hóa chất, bụi công nghiệp.

3. Giữ môi trường sống trong lành

Nhà cửa nên thông thoáng, sạch sẽ, tránh ẩm mốc. Vệ sinh máy lạnh định kỳ cũng giúp giảm nguy cơ hít phải bụi mịn, nấm mốc và những tác nhân kích thích phổi.

4. Tập thể dục phù hợp

Các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, tập thở giúp tăng sức bền, cải thiện chức năng phổi và giảm mệt mỏi. Người bệnh nên tham khảo bác sĩ để xây dựng chế độ tập luyện phù hợp.

5. Dinh dưỡng cân bằng

Chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, protein chất lượng cao và hạn chế đồ chiên, mặn giúp duy trì sức khỏe toàn diện, hỗ trợ hệ miễn dịch và giảm nguy cơ biến chứng.

6. Theo dõi triệu chứng và tái khám định kỳ

Người bệnh nên ghi nhận các dấu hiệu thay đổi, như khó thở nặng hơn hoặc tăng đờm, để phát hiện sớm đợt cấp. Tái khám định kỳ giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ và phòng ngừa suy hô hấp.

Kết luận

COPD là bệnh lý mạn tính gây tắc nghẽn đường thở và làm suy giảm chức năng phổi theo thời gian. Mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng nếu điều trị đúng, bỏ thuốc lá, tập luyện và phòng ngừa nhiễm trùng. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.

• Liên hệ để tư vấn và mua Airphysio: 088 682 7766
• Mua trực tiếp sản phẩm AirPhysio tại đây.