Viêm đường hô hấp trên là gì? Cách phòng và điều trị

Tổng quan về đường hô hấp trên

Đường hô hấp trên bao gồm các bộ phận như: xoang, mũi, hầu họng và thanh quản. Đây là hệ thống chịu trách nhiệm dẫn không khí từ môi trường bên ngoài vào sâu trong phổi để thực hiện chức năng hô hấp. Viêm đường hô hấp trên là tình trạng nhiễm trùng xảy ra tại một hoặc nhiều vị trí trong hệ thống này. Tùy theo vị trí viêm mà bệnh có tên gọi cụ thể, chẳng hạn như viêm xoang, viêm họng, viêm thanh quản, hay viêm phế quản. Để biết thêm chi tiết, hãy cùng Sakae Pharma tìm hiểu dưới bài viết sau đây.

Viêm đường hô hấp trên là gì?

Viêm đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở các cơ quan phía trên của hệ hô hấp, bao gồm mũi, họng, hầu, thanh quản và xoang. Đây là những bộ phận đầu tiên tiếp xúc với không khí, nên rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn hoặc dị ứng môi trường. Viêm hô hấp trên thường khởi phát nhanh, có thể là cấp tính hoặc kéo dài (mạn tính), và phổ biến ở mọi lứa tuổi – đặc biệt là trẻ nhỏ và người lớn tuổi.

Mặc dù hầu hết các trường hợp viêm hô hấp trên đều có thể tự khỏi sau vài ngày đến một tuần, nhưng nếu không điều trị đúng cách hoặc người bệnh có sức đề kháng yếu, bệnh có thể tiến triển thành viêm phế quản, viêm tai giữa hoặc viêm phổi – gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên

Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm đường hô hấp trên là do nhiễm virus, chiếm tới 80-90% trường hợp. Các loại virus như Rhinovirus, Adenovirus, virus cúm (Influenza), virus hợp bào hô hấp (RSV) và Coronavirus thường là thủ phạm gây ra các triệu chứng như ho, sổ mũi, đau họng.

Ngoài virus, vi khuẩn như Streptococcus pyogenes, Haemophilus influenzae cũng có thể là nguyên nhân, đặc biệt khi bệnh diễn tiến nặng hoặc kéo dài hơn bình thường. Trong một số trường hợp, vi khuẩn xâm nhập sau khi cơ thể đã bị tổn thương do virus.

Môi trường ô nhiễm, khói bụi, khói thuốc lá, dị ứng phấn hoa, thời tiết lạnh hoặc thay đổi đột ngột cũng là những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Những người có hệ miễn dịch suy yếu, như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai hoặc người mắc bệnh mạn tính, có nguy cơ cao hơn khi tiếp xúc với các tác nhân này.

Triệu chứng viêm đường hô hấp trên

Viêm đường hô hấp trên thường khởi phát nhanh và biểu hiện rõ qua các triệu chứng như: sốt nhẹ đến sốt cao, ho (ban đầu là ho khan, sau có thể có đờm), đau rát họng, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, khàn tiếng và mệt mỏi.

Một số người bệnh còn có cảm giác đau đầu, đau mỏi cơ thể, khó nuốt hoặc ăn uống kém. Nếu viêm lan rộng đến xoang hoặc tai, người bệnh có thể bị đau quanh trán, má hoặc đau tai kèm theo ù tai.

Ở trẻ nhỏ, triệu chứng có thể rõ ràng và nặng hơn, như sốt cao kéo dài, thở khò khè, bỏ bú, quấy khóc bất thường. Trẻ em cũng dễ bị biến chứng nếu không được chăm sóc kịp thời.

Các bệnh thường gặp về đường hô hấp trên

• Viêm đường hô hấp trên: không phải là một bệnh riêng biệt mà là một nhóm bệnh lý, gồm nhiều thể bệnh khác nhau tùy vào vị trí tổn thương.
• Viêm mũi: là dạng nhẹ, thường gây nghẹt mũi, chảy nước mũi trong và hắt hơi – đặc biệt phổ biến vào mùa lạnh hoặc do dị ứng phấn hoa, bụi nhà.
• Viêm họng: gây cảm giác đau rát khi nuốt, ho khan, họng đỏ và có thể có đốm mủ trắng nếu do vi khuẩn.
• Viêm amidan: thường xuất hiện ở trẻ em, gây sưng to hai bên amidan, hơi thở hôi, sốt cao và đau họng dữ dội.
• Viêm xoang: là tình trạng viêm tại các xoang cạnh mũi, khiến người bệnh cảm thấy đau vùng trán, má, kèm theo dịch mũi đặc màu vàng hoặc xanh, nghẹt mũi kéo dài.
• Viêm thanh quản: khiến người bệnh khàn tiếng, mất tiếng, ho nhiều, và trong trường hợp nặng có thể gây khó thở.

Đối tượng dễ mắc viêm đường hô hấp trên

Viêm đường hô hấp trên có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Trẻ em: Do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trẻ nhỏ dễ bị lây nhiễm khi tiếp xúc với người lớn bị bệnh hoặc môi trường đông người như nhà trẻ, trường học.
• Người cao tuổi: Khi tuổi tác tăng cao, sức đề kháng suy giảm, khiến họ dễ mắc bệnh và khó hồi phục hơn.
• Phụ nữ mang thai: Sự thay đổi nội tiết và hệ miễn dịch khiến phụ nữ mang thai dễ bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây viêm hô hấp.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Những người thường xuyên tiếp xúc với khói bụi, hóa chất hoặc điều hòa lạnh thường xuyên cũng là đối tượng dễ mắc bệnh.

Cách phòng ngừa viêm đường hô hấp trên

Để hạn chế nguy cơ mắc viêm đường hô hấp trên, mỗi người nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả sau:

• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, mũi và tai khi thời tiết lạnh hoặc giao mùa.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên với xà phòng, súc họng bằng nước muối sinh lý hàng ngày để loại bỏ vi khuẩn và virus.
• Đeo khẩu trang nơi công cộng hoặc khi tiếp xúc với người nghi ngờ bị bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm qua đường hô hấp.
• Tăng cường hệ miễn dịch bằng cách ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống nhiều nước, bổ sung vitamin (đặc biệt là vitamin C và kẽm), nghỉ ngơi hợp lý và hạn chế căng thẳng.
• Tiêm phòng vắc xin, như vắc xin cúm mùa, giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc và biến chứng nặng.

Điều trị viêm đường hô hấp trên

Phần lớn các trường hợp viêm đường hô hấp trên có thể được điều trị tại nhà nếu triệu chứng nhẹ. Người bệnh nên nghỉ ngơi nhiều, uống đủ nước, giữ ấm, ăn thức ăn mềm dễ nuốt và dùng thuốc hạ sốt hoặc thuốc ho không kê đơn theo chỉ dẫn.

Việc sử dụng kháng sinh chỉ cần thiết khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn rõ ràng (sốt kéo dài, mủ họng, viêm amidan nặng…) và cần có chỉ định từ bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh để tránh tình trạng kháng thuốc.

Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng các thiết bị hỗ trợ hô hấp tại nhà như máy xông mũi họng, dụng cụ hỗ trợ long đờm hoặc thiết bị tập thở AirPhysio để giảm nhanh triệu chứng, giúp dễ thở hơn và phục hồi nhanh.

Nếu sau 3–5 ngày điều trị tại nhà mà triệu chứng không thuyên giảm, hoặc có dấu hiệu nặng như khó thở, đau ngực, tím tái… người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị chuyên sâu.

Kết luận

Viêm đường hô hấp trên là nhóm bệnh lý phổ biến, dễ lây lan nhưng cũng dễ phòng ngừa nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân và có biện pháp chăm sóc phù hợp. Chủ động giữ gìn sức khỏe hô hấp bằng chế độ sinh hoạt hợp lý, tăng cường miễn dịch và sử dụng thiết bị hỗ trợ tại nhà sẽ giúp bạn và gia đình hạn chế nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa.

• Liên hệ để tư vấn và mua hàng: 088 682 7766
• Mua trực tiếp sản phẩm AirPhysio tại đây.